Generatywna sztuczna inteligencja (GenAI) to przełomowa technologia, która potrafi pisać teksty, tworzyć obrazy, komponować muzykę i generować kod programistyczny. Brzmi jak science fiction? Być może, ale to nasza obecna rzeczywistość, która już dziś jest na wyciągnięcie ręki. Możemy ją wykorzystać w nauce, biznesie i sztuce – a to dopiero początek! W tym artykule przyjrzymy się, jak działa GenAI, jak z niej korzystać i na co uważać.
W ostatnich latach GenAI rozwija się w błyskawicznym tempie. Coraz więcej narzędzi jest dostępnych dla zwykłych użytkowników, co oznacza, że każdy może sprawdzić jej możliwości. Ułatwia automatyzację powtarzalnych zadań, wspiera kreatywność i pozwala oszczędzać czas.
Jak działa generatywna AI?
Mówiąc najprościej, generatywna AI to zaawansowany program, który uczy się na ogromnych zbiorach danych tzw. LLM (Large Language Models). Dzięki temu potrafi przewidywać kolejne słowa w zdaniu, generować realistyczne obrazy i wspierać nas w wielu innych zadaniach. Popularne modele, takie jak GPT czy Imagen (do tworzenia grafiki), analizują ogromną ilość informacji i na tej podstawie generują nowe treści. Jak to dokładnie działa?
- Nauka na danych – AI analizuje miliony przykładów, by zrozumieć wzorce i zależności.
- Skupianie uwagi (attention mechanisms) – koncentruje się na najważniejszych elementach tekstu czy obrazu.
- Dostosowywanie modeli (fine-tuning) – można ją trenować do konkretnych zadań, np. tłumaczeń czy opisywania produktów.
- Przewidywanie – AI nie kopiuje treści, ale przewiduje, co powinno pojawić się dalej.
- Interakcja z użytkownikiem – AI uczy się na podstawie naszych wskazówek i dostosowuje swoje odpowiedzi.
Jak skutecznie komunikować się z AI?
Aby generatywna AI działała dobrze, musimy umieć zadawać jej pytania w odpowiedni sposób. To właśnie tzw. inżynieria promptów (prompt engineering) – sztuka formułowania zapytań tak, by otrzymać dokładnie to, czego potrzebujemy. Kilka wskazówek na skuteczne promptowanie:
- Daj kontekst – np. zamiast „Napisz artykuł o psach”, lepiej sformułuj „Napisz ciekawy artykuł o tym, jak psy wpływają na zdrowie psychiczne człowieka.”
- Określ styl – „Napisz to prostym językiem” albo „Przygotuj profesjonalny raport.”
- Zadawaj konkretne pytania – AI działa lepiej, gdy wie, czego dokładnie oczekujesz.
- Podawaj przykłady – jeśli chcesz konkretnego stylu, pokaż AI przykład.
- Testuj i poprawiaj – czasem warto zmienić zapytanie, by uzyskać lepszy efekt.
Poniżej przedstawiamy klasyfikację metod promptowania. W zależności od potrzeb i możliwości powinieneś wybrać tą, która najlepiej obsłuży twoje zapytanie.
- Few shot prompting – Tworzenie promptów na podstawie kilku przykładów rozwiązania podobnego problemu.
- Zero shot prompting – Tworzenie promptów bez użycia jakichkolwiek przykładów.
- One shot prompting – Tworzenie promptów z wykorzystaniem jednego przykładu.
- Prompt chaining – ciąg podpowiedzi – Wykorzystanie wyniku jednego prompta jako kontekstu w kolejnym poleceniu.
- Prompt chaining – łańcuch myśli – Łańcuch myśli, w którym sekwencja działań jest obsłużona jednym, bardziej rozbudowanym promptem.
Do czego można wykorzystać generatywną AI?
Generatywna AI znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach, od prostych codziennych zadań po skomplikowane projekty badawcze. W zależności od potrzeb może pełnić rolę asystenta, kreatora treści lub narzędzia analitycznego. Otwiera zupełnie nowe możliwości dla twórców, programistów i specjalistów różnych branż, automatyzując powtarzalne zadania i zwiększając efektywność pracy.
- Pisanie i redagowanie treści – od artykułów po scenariusze filmowe.
- Tworzenie grafiki – AI potrafi generować ilustracje i plakaty.
- Programowanie – pomoc w pisaniu i poprawianiu kodu.
- Analiza danych – szybkie podsumowanie dużych zbiorów informacji.
- Personalizacja – AI może dostosowywać treści do użytkownika, np. w e-commerce.
- Edukacja – tworzenie notatek, podsumowań i quizów.
- Obsługa klienta – chatboty i wirtualni asystenci.
AI wokół nas – narzędzia, które z niej korzystają
Sztuczna inteligencja jest obecna w wielu aplikacjach i usługach, z których korzystamy na co dzień, często nawet o tym nie wiedząc. Wspomaga wyszukiwanie informacji, usprawnia tłumaczenia i pomaga w nawigacji. Oto kilka popularnych narzędzi, które wykorzystują AI w praktyce:
- Tłumacz Google – wykorzystuje AI do tłumaczenia tekstów i mowy w czasie rzeczywistym, poprawiając dokładność i naturalność tłumaczeń.
- Mapy Google – analizują dane i wykorzystują AI do przewidywania natężenia ruchu drogowego, sugerowania tras i wyszukiwania miejsc.
- Asystenci głosowi (Google Assistant, Siri, Alexa) – używają AI do rozpoznawania mowy i interakcji z użytkownikami.
- Spotify i Netflix – personalizują rekomendacje muzyki i filmów na podstawie wcześniejszych wyborów użytkownika.
- Filtry antyspamowe w e-mailach – wykorzystują AI do wykrywania i blokowania niechcianych wiadomości. Osiągają skuteczność na poziomie 99%.
Narzędzia AI, które każdy może wypróbować
Jeśli chcesz zacząć korzystać z generatywnej AI na co dzień, istnieje wiele łatwo dostępnych narzędzi, które mogą pomóc w różnych zadaniach. Oto kilka przykładów:
- NotebookLM – narzędzie AI od Google, które pomaga w organizowaniu notatek i generowaniu podsumowań.
- Perplexity – inteligentna wyszukiwarka, która odpowiada na pytania w sposób bardziej naturalny niż tradycyjne wyszukiwarki internetowe.
- Grammarly – asystent pisania, który poprawia gramatykę i styl tekstów w języku angielskim.
- Notion – wspiera organizację pracy i generowanie treści w popularnym narzędziu do zarządzania projektami.
Każde z tych narzędzi jest intuicyjne w obsłudze i może znacząco ułatwić codzienną pracę i naukę.
Jakie są zagrożenia związane z generatywną AI?
Chociaż generatywna AI może przynieść wiele korzyści, niesie również pewne zagrożenia, których nie można lekceważyć. Wykorzystywana bez odpowiedniej kontroli, może przyczyniać się do rozpowszechniania fałszywych informacji, naruszania prywatności czy szerzenia dezinformacji. Ważne jest, aby użytkownicy podchodzili do AI z odpowiedzialnością i byli świadomi jej ograniczeń oraz potencjalnego ryzyka. Oto kilka z nich:
Fake newsy – AI może generować fałszywe informacje, które łatwo rozpowszechniać.
Prywatność – wprowadzanie do AI wrażliwych danych może być ryzykowne.
Deepfake – zmanipulowane obrazy i filmy mogą wprowadzać ludzi w błąd.
Błędy algorytmiczne – AI uczy się na danych, które mogą zawierać uprzedzenia.
Nieprzewidywalność – AI czasem generuje absurdalne lub nieoczekiwane odpowiedzi.
Przykładowe prompty
Podsumowanie:
Generatywna AI to technologia, która już teraz zmienia świat. Może nam pomóc w pracy, nauce i rozrywce, ale warto pamiętać, że nie jest doskonała. Kluczem do jej efektywnego wykorzystania jest umiejętne formułowanie zapytań oraz świadomość potencjalnych zagrożeń. Jeśli podejdziemy do niej z rozwagą, może stać się niesamowitym wsparciem w codziennym życiu.
Sebastian Szewczyk
Konsultant IT w Support Online
